Istanbul (Asia News) De Oecumenische Patriarch Bartolomeus heeft de Patriarchen en de Aartsbisschoppen bijeengeroepen van alle Orthodoxe Kerken voor een bijeenkomst in Istanbul, in maart, voor een uitwisseling van visies over de richtlijnen en termijnen voor de Voorbereidende Commissie van de Pan Orthodoxe Synode, gepland in 2015. Tot nog toe gingen de meeste bijeenkomsten enkel over procedurekwesties.
De laatste bijeenkomst van de Kerkhoofden van de Orthodoxe Kerken vond plaats in 2008 in Constantinopel. Naast besprekingen over de Voorbereidende Commissie, speelt ook het verlangen mee van Constantinopel om de zusterkerken eraan te herinneren dat zij de uitdagingen van een economische geglobaliseerde maar spiritueel verbrokkelde wereld, met al de negatieve gevolgen die eruit voortvloeien voor het menselijk bestaan, niet aankunnen zonder gemeenschappelijke initiatieven. Orthodoxe kringen zien dit als een poging los te komen van de zelfmarginalisatie, gegroeid uit een locale mentaliteit eigen aan de Orthodoxe Kerken in de moderne tijd, deels door een zekere post Ottomaans Nationalisme.
Constantinopel, mede dankzij haar historische supranationale mentaliteit, tracht het introvert worden van de Orthodoxe wereld te voorkomen. Dit, omdat er velen in de Orthodoxe wereld een Orthodoxe Kerk zien die bevreesd is voor de sociale uitdagingen van de nieuwe tijd, een kerk die zich tevreden stelt met eenvoudige daden van liefdadigheid en vastgeroest geraakt in discussies over individuele sociale kwesties, om niet verwikkeld te geraken in de uitdaging van de hele crisis die het menselijk bestaan in de moderne maatschappij beheerst. Individuele kerken nemen, met de toelating van hun synode, locale initiatieven, zonder te denken aan de universele noden en uitdagingen.
Rechts Z.A. de Oecumenische Patriarch Bartholomeos en links Z.E. Mgr. Ioannes Zizioulas Metropoliet van Pergamon
In dit verband, vertelde ons een eminent theoloog, de Metropoliet van Pergamon, Ioannis Zizioulas, medevoorzitter van het oecumenisch dialoog tussen Katholieken en Orthodoxen, dat “het grootste gevaar voor de Orthodoxie, maar ook voor de hele Christelijke wereld, niet het atheïsme is, seculiere macht in het algemeen of haar vele vijanden. Niemand heeft in de geschiedenis de waarheid kunnen uitbannen. Het grootste gevaar komt van de zelfmarginalisatie. En dit gebeurt telkens een beweging, een spirituele kracht de confrontatie weigert aan te gaan en weigert in dialoog te treden met alle sociale en intellectuele bewegingen van hun tijd. Wij moeten altijd voor oog hebben dat geschiedenis geen log, homogeen geheel is.”
“Het verhaal – zo gaat Zizoulas verder – is de ruimte waarin de vrijheid van het menselijk wezen plaatsvindt. En vrijheid wordt in het menselijk leven gekenmerkt door de uitdrukking van verschillende meningen en bijgevolg de dialectiek van “jij” en “neen”. Enkel op het einde (in eschatologische zin) zal de menselijke vrijheid uitgedrukt worden als een “ja”, gericht tot God en tot de waarheid.
De Kerk is deze instelling steeds trouw gebleven. Van bij het begin, wijdden de eerste Christelijke gemeenschappen zich aan een constructieve dialoog met het Judaïsme en de Griekse wereld. Dit bereikte zijn hoogtepunt in de zogeheten patristieke periode, waarin de Kerk het aandurfde een constructieve dialoog aan te gaan met de cultuur van die tijd, en het te merken met haar eigen waarheid. Alleen in de moderne tijd kwam er een zogenoemde scheiding tussen sacrale en profane taken in de culturele wereld, scheiding, die de Kerk uit de culturele en burgerlijke sfeer geduwd heeft, met schadelijke gevolgen niet alleen voor de Kerk, maar voor de beschaving zelf”.
“Daarom – gaat Monseigneur Zizoulas verder – is het dat elke ontsnapping aan de historische realiteit en het voortdurend en het uitsluitend in het verleden zoeken naar een identiteit, zonder rekening te houden met de historische, sociale en culturele context waarin de traditie van die identiteit zich ontwikkelde, gelijk staat met de eerste Orthodoxie en met marginalisering en romantisering”.
“Het is dan ook zeer belangrijk – zei de Metropoliet van Pergamon – dat wij mensen van de Kerk, onze narcistische zelfbevrediging opgeven die alleen maar leidt tot steriele confrontaties. Wij moeten leren hoe de schepping van de essentie van de ware getuigenis, die van Onze Heer aan te bieden”.
Boodschap van de Primaten van de Orthodoxe Kerk
Fanar – Konstantinopel 6-9 maart 2014
In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
Bij de gratie Gods doen wij, hoofden van de allerheiligste autocefale orthodoxe Kerken, aan alle orthodoxe gelovigen in de hele wereld, al onze christelijke broeders en zusters, evenals elke persoon van de goede wil, Gods zegen toekomen en een groet van liefde en vrede. “Wij danken God altijd om u allen, wanneer wij u gedenken bij onze gebeden, onophoudelijk gedachtig aan het werk uws geloofs, de inspanning uwer liefde en de volharding uwer hoop op onze Here Jezus Christus voor het oog van onze God en Vader.” (1 Thess. 1:2-3)
Z.A. De Oecumenische Patriarch Bartholomeos
1. Bijeengeroepen door de genade van onze barmhartige God, op uitnodiging van de aartsbisschop van Constantinopel, oecumenisch patriarch Bartholomeus, in de Fanar, van 6 tot 9 maart 2014, hebben wij in broederlijke liefde beraadslaagd over zaken aangaande onze heilige Kerk in de huidige tijd, en bij onze concelebratie in de patriarchale kerk van de heilige Georg op de glorieuze zondag van de Orthodoxie, richten wij deze woorden van liefde, vrede en troost tot u.
Aangezien wij als heilige , katholieke en apostolische orthodoxe Kerk in deze wereld bestaan, ervaren wij de uitdagingen van deze tijd. De Kerk van Christus, trouw aan de heilige traditie, is voortdurende in dialoog met het tijdsgewricht; wij lijden mee met de mensen en delen in hun angsten. Want “Jezus Christus is gisteren en heden dezelfde en tot in eeuwigheid.” (Hebr. 13:8).De beproevingen en uitdagingen die de geschiedenis ons stelt zijn vandaag bijzonder urgent, en orthodoxe christenen kunnen hierin niet afzijdig of onverschillig blijven. Dit is waarom wij “allen op één plek bijeen” zijn gekomen (Hand. 2:1) om na te denken over de problemen en verleidingen waar de mensheid vandaag voor staat. “Van buiten strijd, van binnen vrees.” (2 Kor. 7:5). Deze apostolische woorden gelden ook voor de Kerk vandaag.
2. Indachtig het lijden van mensen over de hele wereld, geven wij uiting aan onze steun voor het martelaarschap en aan onze bewondering voor het getuigenis van christenen in het Midden-Oosten, Afrika en andere delen van de wereld. Wij zien met smart hun dubbele martelaarschap: voor hun geloof en voor het behoud van hun historische relatie met mensen van andere religieuze overtuiging. Wij veroordelen het gebrek aan vrede en stabiliteit, die christenen noopten de landstreken waar onze Heer Jezus Christus werd geboren te verlaten en daarmee de Blijde Boodschap in de hele wereld zijn gaan verspreiden. Ons medeleven strekt zich uit tot alle slachtoffers van de tragedie in Syrië. Wij veroordelen elke vorm van terrorisme en agressie tegen religie. De ontvoering van de aartsbisschoppen Paul en Johannes, samen met andere geestelijken en nonnen van het heilige Thekla-klooster in Maaloela blijft een open wond; wij eisen hun onmiddellijke vrijlating.
Wij roepen alle betrokkenen op tot de onmiddellijke stopzetting van militaire acties, bevrijding van de gevangenen en de vestiging van vrede in deze regio door middel van dialoog. Christenen in het Midden-Oosten zijn een zuurdesem van vrede. Vrede voor alle mensen betekent ook vrede voor christenen. Wij steunen het Patriarchaat van Antiochië in haar geestelijke en humanitaire werk, evenals zijn inspanningen voor de wederopbouw en de terugkeer van vluchtelingen.
Tijdens de Pontificale Liturgie met alle Primaten van de Orthodoxe kerk
3. We bidden vurig voor vreedzame onderhandelingen en verzoenende gebeden in de aanhoudende crisis in Oekraïne. We veroordelen de dreiging van een gewelddadige bezetting van heilige kloosters en kerken, en bidden voor de terugkeer in de gemeenschap van onze heilige Kerk van broeders die er nu buiten zijn.
4. Een fundamentele bedreiging voor rechtvaardigheid en vrede, zowel lokaal als globaal, is de mondiale economische crisis. De gevolgen hiervan zijn duidelijk voor alle lagen van de samenleving waar waarden als persoonlijke integriteit, broederlijke solidariteit en rechtvaardigheid in het geding zijn. De oorsprong van deze crisis is niet alleen financieel. Ze is ook moreel en spiritueel van aard. In plaats van te gehoorzamen aan de wereldse afgoden van macht, hebzucht en hedonisme, benadrukken we onze roeping om de wereld te veranderen door te kiezen voor de beginselen van rechtvaardigheid, vrede en liefde.
Als gevolg van egocentrisme en machtsmisbruik, ondermijnen veel mensen de heiligheid van de menselijke persoon en verwaarlozen zij het gebod om het beeld van God te zien in de minste van onze broeders en zusters (vgl. Mt. 25:40-45). Velen blijven onverschillig voor de armoede, het lijden en het geweld die de mensheid teisteren.
5. De kerk is geroepen om haar profetische woord uit te dragen. Wij spreken onze oprechte bezorgdheid uit over tendenties, zowel lokaal als globaal, die de beginselen van geloof, de waardigheid van de menselijke persoon, de instelling van het huwelijk en de gave van de creativiteit ondermijnen en af doen kalven. We benadrukken de onbetwiste heiligheid van het menselijke leven van het begin tot aan de natuurlijke dood. Wij erkennen het huwelijk als de vereniging van man en vrouw, die de vereniging tussen Christus en Zijn Kerk weerspiegelt. Onze roeping is om voor onze natuurlijke omgeving te zorgen, als rentmeesters en niet als eigenaren van de schepping. In deze periode van de Grote Vasten, vermanen wij onze geestelijken en leken om een geest van berouw te bewaren, de zuiverheid van het hart, nederigheid en vergeving te ervaren, en zo te getuigen van de tijdloze leer van onze Heer Jezus Christus in de samenleving.
6 Deze synaxis van primaten van onze Kerk is een gezegende gelegenheid om onze samenwerking en eenheid te versterken door gemeenschappelijkheid. Wij bevestigen opnieuw het allerhoogste belang van conciliariteit voor de eenheid, in de woorden van de heilige Johannes Chrysostomos, aartsbisschop van Constantinopel: “de naam Kerk betekent eenheid en eendracht, geen verdeeldheid.” Ons hart ligt bij het langverwachte, heilige en grote Concilie van de orthodoxe Kerk om te getuigen van zijn eenheid en verantwoordelijkheid en zorg voor de hedendaagse wereld.
De synaxis is overeengekomen dat de voorbereidende werkzaamheden voor het concilie moeten worden geïntensiveerd. Een speciale inter-orthodoxe commissie zal vanaf september 2014 tot het heilige Pasen van 2015 werkzaam zijn, gevolgd door een pre-conciliaire pan-orthodoxe conferentie, bijeen te roepen in de eerste helft van 2015. Alle beslissingen op de synode en in de voorbereidende fase worden in consensus genomen. Het heilige en grote Concilie van de orthodoxe Kerk zal worden bijeengeroepen door de oecumenisch patriarch in Constantinopel in 2016, tenzij er iets onverwachts gebeurt. Het concilie zal worden voorgezeten door de oecumenische Patriarch. Zijn broeders van de andere orthodoxe patriarchaten zullen aan zijn rechterhand zitten; links van hem de overige autocefale kerken.
7. Onlosmakelijk verbonden met eenheid is missie. De Kerk leeft niet voor zichzelf, maar is verplicht te getuigen en te delen in Gods gaven met allen dichtbij en veraf. Nadat wij hebben deelgenomen aan de Goddelijke Eucharistie en hebben gebeden voor katholiciteit, zijn wij geroepen om dit voort te zetten na de liturgie, door gaven van de waarheid en liefde te delen met de hele mensheid, in overeenstemming met het laatste gebod en de verzekering van de Heer: “Gaat dan henen, maakt al de volken tot mijn discipelen (…) En zie, Ik ben met u al de dagen tot aan de voleinding der wereld.” (Mt. 28:19-20).
8 . We leven in een wereld waar het multiculturalisme en pluralisme onvermijdelijke werkelijkheden zijn, die voortdurend veranderen. Wij zijn ons bewust van het feit dat geen probleem in onze tijd kan worden beschouwd of opgelost zonder verwijzing naar de mondiale samenhangen, dat elke polarisatie tussen het lokale en het oecumenische (de hele wereld omvattende – red.) slechts tot een verdraaiing van de orthodoxe manier van denken leidt. Daarom, ook al beseffen we dat hierover twist, afscheiding en verdeeldheid bestaat, zijn we vastbesloten om de boodschap van de orthodoxie te verkondigen. We erkennen dat dialoog altijd beter is dan conflict. Ons terugtrekken in een zelfgekozen isolement is geen optie. Wij herbevestigen onze verplichting te allen tijde open te zijn voor het contact met ‘de ander’: met andere mensen en andere culturen, alsook met andere christenen en aanhangers van andere godsdiensten.
9. Boven alle uitdagingen uitstijgend is de verkondiging van het goede nieuws van een God, die “de wereld zo heeft liefgehad”, dat Hij “onder ons gewoond heeft”. Daarom blijven we hoopvol orthodox. Ondanks alle spanningen, mogen we toch vertrouwen op de “almachtige God, die is en die was en die komt” (Openb. 1:8). Bovenal herinneren we eraan dat het laatste woord – het woord van vreugde, liefde en leven – Hem toebehoort, aan Wie is alle glorie, eer en aanbidding tot in alle eeuwigheid. Amen.
De Fanar, 9 maart 2014
+ Bartholomeus van Constantinopel
+ Theodoros van Alexandrië
+ Theophilos van Jeruzalem
+ Kirill van Moskou
+ Irinej Servië
+ Daniël van Roemenië
+ Neofyte van Bulgarije
+ Ilia van Georgië
+ Chrysostomos van Cyprus
+ Ieronymos van Athene
+ Sawa van Warschau
+ Anastasios van Tirana
