CATECHETISCH WOORD ter gelegenheid van het BEGIN VAN DE GROTE EN HEILIGE VASTEN Prot. nrº 240
+ B A R T H O L O M E O S
DOOR DE GENADE GODS AARTSBISSCHOP VAN CONSTANTINOPEL, HET NIEUWE ROME, EN OECUMENISCH PATRIARCH
AAN ALLE GELOVIGEN VAN DE KERK,
GENADE EN VREDE ZIJ U VAN ONZE HEILAND EN HEER JEZUS CHRISTUS,
EN VAN ONS ZEGEN EN VERGEVING.
Geliefde broeders in Christus en kinderen in de Heer,
De goddelijke Vaders, die alles mooi en goed hebben ingedeeld, stelden vast dat het grote feest van de Opstanding des Heren voorafgegaan wordt door een periode van veertig dagen van ascese en geestelijke reiniging. Deze ascese bestaat uit het afzien van bepaald voedsel, dus de vasten, maar vooral ook uit het afzien van het kwade.
De heilige hymnograaf, Andreas van Kreta, sprak over de kenmerken van een waarachtig vasten die bij God welgevallig is, als volgt: zich vervreemden van wat slecht is; terughoudendheid bij het spreken; afzien van toorn; van slechte begeerten; van kwaadsprekerij, leugen en meineed; onrecht goedmaken; verdrijven van hartstochtelijke gedachten; oprechte biecht; reiniging van het geweten (want in de wereld is er niets sterker dan het geweten); beheersing van schadelijke hartstochten, van afgunst en haat, van alle kwaad; vermijden dat de geest van God afdwaalt; bekennen van fouten (want de Rechter staat voor de deur, Die harten en nieren doorgrondt, Die overal tegenwoordig is en alles vervult) [Grote Canon].
Het doel van de lichamelijke ascese is de geest te reinigen en te richten op de liefde tot onze Heer en God Jezus Christus. En tegelijkertijd op de naastenliefde, die het bewijs vormt dat we leerlingen zijn van Hem Die hen liefheeft. Onze liefde moet uit de praktijk blijken en samengaan met een bepaalde zelfopoffering voor de naaste. Want liefde zonder de nodige materiële en geestelijke steun, is een loos woord.
Vooral in deze tijd van grote morele en economische crises, moeten we met blijdschap, liefde en respect voor onze medemens naar vermogen onze hulp aanbieden.
Alleen dan zal onze vreugde over de Opstanding des Heren overvloedig zijn, wanneer ook onze hulp rijkelijk is aan de minsten van onze medemensen, die Zijn broeders zijn. “Wie zijn naaste liefheeft als zichzelf, bezit niets meer dan zijn naaste, want hoeveel meer rijkdom je bezit, zoveel ontbreekt het je aan liefde”. Zo leert ons de waarheid sprekende heilige Basilius de Grote. [Aan wie zich verrijken, PG 31, 281B]
Jammer genoeg denken veel mensen dat vreugde samengaat met rijkdom vergaren en behouden, en genieten van eer en posities en dergelijke. De heilige Johannes Chrysostomos zegt “Niets is nuttelozer dan een mens die niet weet lief te hebben”, en: “wanneer je iemand ziet die zorg nodig heeft, naar lichaam of ziel, zeg dan niet bij jezelf: “Waarom heeft die of die niet voor hem gezorgd?”, maar help hem in zijn ziekte, en vraag die anderen geen verantwoording voor hun nalatigheid. […] Wanneer je de olie van een stichtend woord over hem kan gieten, wanneer je zijn gezicht kunt opvrolijken, wanneer je hem moed kunt geven, verkrijg je voor jezelf een rijkere schat” [Homilie over II Kor. 27 en 8ste Tegen de Joden, PG 61, 586-587 en 49, 932-933].
Het is waar dat de vreugde en de voldoening over bewezen liefde aan de medemens en de aan hem geschonken goederen, onvergelijkelijk groter is. De gebruikelijke opvatting in onze maatschappij, die ook aan de jongeren voorgehouden wordt als de beste weg, is onverzadigbare hebzucht.
Maar wanneer deze ideeën overheersen, scheppen ze maatschappelijke onrust en tenslotte zijn ze ook schadelijk voor degenen die zich boven mate verrijken ten koste van de anderen.
De onvermijdelijke maatschappelijke scheiding tussen rijk en arm, moet vrijwillig verminderd worden door giften van degenen die goederen bezitten aan degenen die niets bezitten, zoals onze Heer ons leert, wanneer Hij als voorbeeld geeft: “wie twee onderkleden heeft, geve er één aan wie er geen heeft” (Lk. 3:11).
Alleen in het bewustzijn van onze eenheid met onze medemensen, en vooral met de zwakken, zullen we de periode van de heilige Grote Vasten op God-welgevallige wijze doorbrengen, en zal de zegen van Christus op ons rusten.
In dit jaar, dat we genoemd hebben ‘het jaar van de solidariteit onder alle mensen’, moeten wij allen – met het oog op de ernstige economische crises in de hele wereld – nog meer aandacht schenken aan het lenigen van de noden van onze broeders die de elementaire goederen missen.
Op deze manier zullen we de “renbaan der deugd” op God-welgevallige wijze doorlopen met geestelijke vooruitgang; zullen we “de dinarie als beloning ontvangen”, “zullen we het ons toekomende loon ontvangen” en zullen we met volle vreugde de heilige Opstanding des Heren vieren, want waarachtig “het leven heerst alom ”, van Hem Wiens genade en rijke ontferming altijd met u mogen zijn.
Heilige Grote Vasten 2013
+ Bartholomeos, Aartsbisschop van Konstantinopel,
vurige voorspreker voor u allen bij God.
