VERSLAG ICONENCURSUS
2 – 7 oktober 2017
ICONENATELIER HEILIGE JOHANNES VAN DAMASCUS
Ann Brouw
Vertrekkend vanuit mijn woonplaats met de wagen en met de nodige kopzorgen omtrent parkeergelegenheid, fileleed, ‘zal ik het nodige materiaal bij hebben’ etc. begaf ik me naar de Orthodoxe Parochie van de HH Konstantijn en Helena in de Ezelstraat te Brugge.
Maar toen ik de poortwachter aan de ingang van de grote zware Middeleeuwse inkomdeur van de Kerk zag staan in de persoon van Lucienne vielen alle beslommeringen van me af.
Een warme glimlach, een spontane knuffel van een pienter ogend en mooi uitgedost dametje van respectabele leeftijd, heettte me welkom en toonde me de weg naar het atelier waar ik samen met 7 andere cursisten, gedurende een intensieve meditatieve werkweek zou proberen een vurige hartewens te realiseren: ‘Het schrijven van een icoon’.
Toen Vader Bernard in lang zwart habijt en met zijn zachte liefdevolle uitstraling het atelier binnenkwam, overviel me een gevoel van thuiskomen en vertrouwen. De cursisten die één voor één de ruimte betraden werden zeer gastvrij ontvangen door priester Bernard en door Bernadette die verantwoordelijk was voor die hele organisatie om de workshop mogelijk te maken.
Een even verrassend kleurenpallet van cursisten met allen eenzelfde doel…. het creëren van iets Goddelijks. Toen kon ik nog niet vermoeden dat we op het einde van de week zo’n hechte zielsverwanten zouden worden. We waren pas echt compleet toen onze lieftallige, tedere en rustige lerares Svetelina uit Bulgarije arriverde en ons op fluweelzachte toon in gebroken Engels begroette en verwelkomde. Voor de meesten onder ons een hartelijk terugzien. Nu begrijp ik waarom…
Daar zat ik dan, starend naar een leeg witgekalkt plankje waarop we, met de instrumenten die we van onze Schepper hebben gekregen, een icoon zouden toveren. Bijna niet te bevatten.
Wanneer ieder een beeltenis van Onze Heer Jezus Christus of van de Moeder Maria (met kindje Jezus) had uitgekozen, zochten we naar een werkplekje waar we gedurende een week, van 9 tot 17u zouden vertoeven, in stilte, met helende orthodoxe muziek op de achtergrond.
We schaarden ons met notitieboekjes rond de werktafel van Svetelina om alles wat ze vertelde, uitlegde en demonstreerde, goed in ons te kunnen opnemen zoals de techniek van het voorbereiden van een icoonplankje, het gebruik en toepassing van specifiefe producten, het aanbrengen van de tekening met carbon op de plank, het graveren van de beeltenis, het vergulden, het aanmaken van emultie met eigeel en water, de keuze van verf en kleur, de dikte van de penselen etc. Een lang traject!!!
Ik kreeg het er warm van. Niet enkel van alle informatie maar ook van het vurige verlangen om eraan te beginnen. Ondertussen had onze engelbewaarder al lekkere koffie gemaakt! Onder het goedkeurend oog en de aanmoedigende woorden van Priester Bernard kon de workshop starten. Traditiegetrouw wordt voor aanvang gebeden met de intentie ieder te vergeven, je innerlijk te sterken en je gedurende het ‘schrijven’ te verbinden met de Heilige Beeltenis tot je helemaal bent in-gebed.
De Heilige Moeder Maria lachte me toe. Eventjes moest ik slikken en een traan wegpinken. Geduldig als een monnik en met een naturelle artistieke elegantie toonde Svetelina hoe je laagje na laagje verf moest aanbrengen; van donker naar helder, van schaduw naar licht, van grove verftrekken naar fijne belijning met streepjes, puntjes, zachte touches…
We waren erg gefocust, deden enorm ons best, af en toe hoorde je een zucht, het geluid van borsteltjes in water, soms het ‘storende’ gerinkel van de gsm uit die andere wereld, het zachte gefluister van stemmen, schuifelende voetstappen van mensen op zoek naar verf of antwoorden op hun vragen, ingehouden adems als Svetelina langskwam om onze tekening bij te sturen, te corrigeren, kleurmengelingen te maken uit 6 verschillende potjes of ons een techniekje aan te leren en vervolgens het penseel terug in onze hand te stoppen om verder te werken (hm!)
Vragende, bedenkelijke en soms wanhopige blikken maar ook wel af en toe een sprankeltje hoop dat het wel goed komt. En dan de redding: ‘Het eten is klaar!!!’ Bernadette, die naast haar taak van organisator ook nog eens haar talenten als keukenprinses bovenhaalde, slaagde er telkens weer in om ons lekkere soep te serveren, verse frisse slaatjes en kaasschotels voor te schotelen en voor wie nog trek had een lekker dessertje. Top!
Na een korte adempauze of frisse hap van de brugse buitenlucht, gingen we allen weer gedisciplineerd op ons werkplekje zitten.
Telkens weer schrok ik er van hoe mijn icoon aan het groeien was, onopvallend, penseeltrek na penseeltrek, verflaagje na verflaagje.
Wanneer Svetelina het aureool met bladgoud had opgevuld, kreeg ons icoon echt een goddelijke waardigheid. Whaw!
Moe maar voldaan gingen we ’s avonds één voor één weer huiswaarts om ’s morgens blijgezind weer op te staan, verlangend naar het icoon dat in volle wording was. En eigenlijk was ook ik aan het groeien, innerlijk, doorheen de worsteling met het icoon maar gedreven door een niet te omschrijven harts – en zieleverlangen .
Wat aanvankelijk onmogelijk leek, bleek uiteindelijk toch bewaarheid te worden. Op vrijdagavond had zowat iedereen bijna zijn icoon geschreven. Natuurlijk moest Svetelina ons werk nog eens grondig inspecteren en met grote nauwkeurigheid bijwerken of retoucheren waar nodig.De finale penseellijntjes maakten het werk echt af. Chapeau! Tenslotte werd de icoon vernist. Het glansde en wij ook!
Nu was het ongeduldig wachten op Vader Bernard voor de inzegening van onze iconen. En zo geschiedde… Priester Bernard bewierookte en besprenkelde de iconen met wijwater terwijl het koor de viering ondersteunde met hemelse klanken. Na de zegening aan het altaar mochten we ons icoon in ontvangst nemen. We kusten ons icoon en een zeer tevreden en blije vader wenst ons allen proficiat. Ontroerend mooi. Ik kon mijn vreugde en dankbaarheid niet verbergen.
Bij een lekker kopje koffie en een gezellige evaluatie werden de mensen die voor ons altijd klaar stonden letterlijk in de bloemetjes gezet en na oprechte woorden van dank en met pijn in het hart hebben we toen afscheid genomen.
Dank aan een Icoon van een vrouw: Svetelina
Dank aan onze lieve vader Bernard voor het geestelijk voedsel.
Dank aan Bernadette en Victoria voor het lichamelijke voedsel.
Dank aan Lucienneke om ons telkens weer binnen te laten in de vroege ochtend en voor de vele stille noodzakelijke werkjes in de keuken
Dank aan alle medecursisten collega – icoon-schrijvers voor jullie vriendschap en samenhorigheid.