Metropoliet Panteleimon 50 jaar dienstwerk
Een leidsman en een waarborg voor onze Kerk
Op 28 november van dit jaar mag onze Metropoliet, Mgr Panteleimon, de 50e verjaardag van zijn diakenwijding vieren. Deze gebeurtenis kunnen we niet zo maar laten voorbijgaan. Onze Kerk in België moet immers veel aan hem. Vooreerst is het zo dat hij vandaag de dag ongetwijfeld één van de spilfiguren is van de Orthodoxe Kerk in ons land. Hij is het die in ons land onze Kerk vertegenwoordigt bij elke instantie : zij het het Koninklijk Paleis, de Regering, de christelijke Zuster-Kerken e.a. Hij is het ook die de laatste jaren ervoor zorgde dat de eenheid van orthodoxen in ons land versterkt werd. Hij is onze aartsbisschop. We beschouwen hem als een steunpilaar, een zuil, een toevlucht en een uitweg, een leidsman en een waarborg van onze Kerk, van dewelke hij de engelbewaarder is, wakend over haar problemen. Met zijn zeldzame talenten bewaart hij de waarheid van onze orthodox geloof en verheerlijkt en onderwijst hij de grootheid van de Orthodoxie. Op zijn brede schouders draagt bij – vooral de laatste jaren – onze geschiedenis en onze traditie.
Van Chios naar Halki
Z.A. de Oecumenische patriarch Athenagoras en Z.E. Metropoliet Panteleimon toen nog als priester.
Metropoliet Panteleimon – in de wereld Nikolaos Kontoyiannis – werd in 1935 geboren op het Griekse eiland Chios in een gezin van twee kinderen. Na middelbare studies aan het Gymnasium van zijn geboorteëiland werd hij door de betreurde Metropoliet Panteleimon (Fostinis) van Chios naar Konstantinopel gezonden om er te studeren aan het Theologisch Instituut van Halki (1953-1957), alwaar hij met goede resultaten de titel behaalde van Licentiaat in de Theologie. Na het eerste jaar Theologie werd hij in 1954 in de Kerk van het Heilige Drieëenheidsklooster van Halki door de toenmalige Scholarchis (Directeur) van het Instituut, Metropoliet Iakovos van Ikonium, tot diaken gewijd. Hij vertrouwde hem de naam toe van Panteleimon, ter ere van de Metropoliet van Chios. Na beëindiging van zijn studies werd hij terug door Metropoliet Iakovos van Ikonium en in dezelfde kerk tot priester gewijd. Nadat duizenden jonge arbeiders zich in ons land kwamen vestigen om er te werken in de koolmijnen, stuurde Oecumenisch Patriarch Athenagoras hem samen met drie andere jonge priestermonniken hierheen om er te wederantwoorden aan hun pastorale noden. In die tijd was er in de Benelux slechts één Griekse priester, Archimandriet Emilianos Timiadis (nu Metropoliet van Silyvria), die de twee bestaande Griekse parochies bediende (deze van Antwerpen en deze van de Brusselse Stassartstraat). Het was de jonge priesters beloofd dat zij naast hun pastorale bezigheden postgraduale studies zouden kunnen volmaken aan de Katholieke Universiteit van Leuven. Door het feit dat in de streken waar de 4 jonge priesters dienden er nog niets bestond, er nog niets was (geen kerkgebouw, geen doopvont, …), is van dat laatste niets terecht gekomen.
Een uitmuntend pastoraal werk in België
Doopviering
De jonge Hiëromonnik Panteleimon diende aanvankelijk in Mons, maar kreeg vrij snel de ganse Beaurinage toevertrouwd. In een preconciliaire periode, vòòr het IIe Vatikaanse Concilie, werd hij heel hartelijk onthaald door Rooms-katholieke priesters, die hem toelieten vieringen te houden in hun kerken, maar hem evenzeer gastvrijheid schonken wanneer hij zelf materieel nog niet geörganiseerd was. In die tijd behoorden alle orthodoxen van Griekse oorsprong en levend in West-Europa tot het oud-enig Aartsbisdom van Thyateira, met zetel te Londen. Metropoliet van Thyateira was toen Mgr Athenagoras Kavadas. De Bisschoppelijke Vicaris voor België, Archimandriet Emilianos Timiadis, riep in die tijd regelmatig de vier jonge priesters samen om in een geest van broederschap overleg te plegen voor allerhande zaken van gemeenschappelijke aard. Later, toen in 1963 het Aartsbisdom van Thyateira opgesplitst werd in 4 bisdommen en België voortaan behoorde tot het Aartsbisdom van Frankrijk, stelde Metropoliet Meletios van Frankrijk Archimandriet Panteleimon aan tot Bisschoppelijk Vicaris voor België en Exarchaat van Nederland en Luxemburg tot het leven en verkoos tot eerste Metropoliet ervan Mgr Emilianos Zacharopoulos, toen Metropoliet van Selevkia. Deze laatste benoemde Archimandriet Panteleimon tot Vicaris Generaal van het nieuwe Aartsbisdom. In 1974 werd Archimandriet Panteleimon door de Heilige Synode van het Oecumenisch Patriarchaat verkozen tot hulpbisschop van Metropoliet Emilianos van België, met de titel van het oude Bisdom van Apollonia. Zijn bisschopswijding had plaats op 18 augustus 1974 in de Orthodoxe Kathedraal van de Heilige Aartsengelen te Brussel en werd toegediend door Metropoliet Emilianos van België, bijgestaan door Metropoliet Pavlos van Zweden en Bisschop Jeremias van Sasima (nu Metropoliet van Frankrijk). Op 22 december 1982 werd hij – nadat Mgr Emilianos verkozen was tot Metropoliet van Kos (GR) – tenslotte verkozen tot Metropoliet van België. Het was Metropoliet Meletios van Frankrijk die hem in 1983 kwam introniseren in de voormelde Kathedraal te Brussel.
Een diakonia voor de eenheid van de Orthodoxie in ons land
Z.E. Metropoliet Panteleimon – Zondag van de Orthodoxie
Met de verkiezing van Mgr Panteleimon tot Metropoliet van België is geleidelijk aan, maar zeker veel veranderd voor wat betreft de situatie van de Orthodoxe Kerk in ons land. Reeds enkele weken na zijn intronisatie nodigde hij voor het eerst Aartsbisschop Basile Krivocheine en alle orthodoxe priesters en diakens uit tot een gezamenlijke viering van de Zondag van de Orthodoxie in de Kathedraal van de HH. Aartsengelen. Sindsdien is dit de grote dag van jaarlijkse ontmoeting van alle orthodoxen van ons land. Hij bleef ook niet stilzitten voor wat betreft de erkenning van de orthodoxe eredienst in ons land. Eerdere contacten met diverse personen die Mgr Emilianos aangevat ha, werden versterkt.
Z.E. Metropoliet Panteleimon met Aartspriester Ignace Peckstadt, rector van de parochie van Gent
Zo riep de nieuwe metropoliet spoedig enkele juristen samen w.o. de Aartspriesters Marc Nicaise en Ignace Peckstadt en Antoine Van Bruaene. Er werd zo concreet gewerkt dat reeds in maart 1985 de erkenning een feit werd. Er diende nog verder te worden gewerkt aan de uitvoeringsbesluiten die getekend werden in 1988 en waarbij gestipuleerd wordt dat het «de Metropoliet-Aartsbisschop van het Oecumenisch Patriarchaat van Konstantinopel is die het representatief orgaan is van het geheel van de Orthodoxe Kerk». Mgr Panteleimon was heel gelukkig met deze beslissing. Dit was mogelijk na goedkeuring hiervan door de vertegenwoordigers van de diverse orthodoxe jurisdicties in ons land. De erkenning bracht uiteraard veel bezigheid en bezorgdheid met zich mee. Er was de creatie van de kerkfabrieken. In september 1989 startte men met het godsdienstonderwijs in de scholen van de Vlaamse Gemeenschap. Begin 1994 kwamen daar de radio- en TV-uitzendingen nog bij. Bedienaars werden nu ook bezoldigd en dat bood de gelegenheid van de groep van orthodoxe geestelijkheid in ons land uit te breiden. Toen Mgr Panteleimon tot metropoliet verkozen werd telde ons Aartsbisdom acht geestelijken. Nu zijn er meer dan dertig. Zijn aandachtig ging ook uit naar de betere verzorging van de liturgische vieringen en met name de creatie van een Byzantijns Koor in de Kathedraal. Daar is hij heel fier op!
Opmerkelijke getrouwheid aan de Oecumenische Troon
Kenmerkend voor onze Metropoliet is zijn opmerkelijke getrouwheid aan de Oecumenische Troon. Voor alle facetten van het kerkelijk en spiritueel leven is hij gericht naar het model van het Oecumenisch Patriarchaat die de behoeder is van de Byzantijnse Traditie. Grote eerbied van hem gaat uit naar de persoon zelf van onze Oecumenische Patriarch Bartholomeos en de leden van de Heilige Synode.
Z.A. de Oecumenische Patriarch Bartholomeos met Z.E. Metropoliet Panteleimon
Een herder voor allen
Is hij in eerste instantie en vooral bekommerd om de groet groep van grieken levend in ons land, toch weet hij zich ook in te spannen voor het welzijn van alle orthodoxen alhier. Momenteel telt ons Aartsbisdom 7 westerstalige parochies : deze van Amersfoort, Gent, Eindhoven, Kortrijk, Brugge, Namen en Brussel. Vergeten we ook niet het Klooster van de Geboorte van de Moeder Gods te Asten! Als een echte en tedere vader en herder bekommert hij zich voor het goede van deze gemeenschappen.
Een vurige wens
We durven alleen maar te hopen en bidden daarom ook onze algoede en menslievende God, «dat hij voor het welzijn van onze heilige Kerk in vrede, ongedeerd, geëerd, gezond en lengte van dagen, het woord van waarheid recht moge verkondigen».