In Memoriam Lykóurgos Angelópoulos 1941-2014

In Memoriam Lykóurgos Angelópoulos

Lykóurgos Angelópoulos (Grieks: Λυκούργος Αγγελόπουλος; 1941 – 18 mei 2014) was een Griekse kerkelijke zanger. Hij was professor aan de Byzantijnse Muziekschool van het Conservatorium van Athene, de stichter en dirigent van het Grieks Byzantijns Koor en Archon Protopsaltis (leidend voorzanger) van het Patriarchaat van Constantinopel.

Lykóurgos A. Angelópoulos werd in 1941 geboren in Pýrgos, Pelopónnesos. Hij studeerde Byzantijnse muziek aan de Nationale Muziekschool, onder het leermeesterschap van de grote musicus en musicoloog Símon Karás, en rechten aan de Universiteit van Athene. Hij was de protopsaltis (voorzanger) in de Heilige Irenakerk te Athene (eerste kathedraal). Sinds 1977 was hij de stichter en dirigent van het Grieks Byzantijns Koor en professor Byzantijnse muziek aan het Níkos Skalkóttas conservatorium en het Fílippos Nákas conservatorium te Athene.

Hij was de dirigent van het Byzantijns kinderkoor van het aartsbisdom Athene sinds zijn stichting, en de dirigent van de Byzantijnse muziekschool van het bisdom Élis (Ília), Réthymnon en Fthiótis (Fthiótida).

Hij was sinds 1998 lid van het voor de muziekscholen verantwoordelijk artistiek comité van het ministerie van onderwijs, en sinds 2005 was hij voorzitter van KSYME, en stichtend lid van het “charter van Rígas”.

Lykóurgos Angelópoulos had zijn eigen uitgaven overeenkomstig de herinvoering van tekens uit de laat-Byzantijnse notatie. Símon Karás vertaalde hen binnen de ritmische context van nieuw-Byzantijnse notatie als versieringen. Wat betreft uitvoeringspraktijk volgt het koor Karás’ vernieuwingen en zijn interpretatie van de Byzantijnse tonen (modi), door Lykóurgos Angelópoulos’ gebruik van de “uitgebreide” neumennotatie in zijn eigen handgeschreven zanguitgaven. In een bijdrage aan de musicologische conferentie in Delfí (1986), legde Lykóurgos Angelópoulos zijn houding uit ten opzichte van de levende traditie en de Nieuwe Methode in het algemeen, en uitgaven die gebaseerd zijn op Símon Karás’ methode in het bijzonder. Hij stierf op de leeftijd van 73 jaar op 18 mei 2014

Hij heeft samengewerkt met de Atheense Radio-omroep voor programma’s in verband met Byzantijnse muziek, en heeft hedendaagse muziek uitgevoerd, gecomponeerd door Michális Adámis, Dimítris Terzákis en Kyriákos Sfétsas. Hij was lid van het onderzoeksteam dat geleid wordt door Marcel Pérès in Frankrijk, die de oude westerse gezangen bestudeert, en hun verhouding tot de Byzantijnse. Hij heeft Byzantijnse, oud-Romeinse, Ambrosiaanse en andere tradities van westerse cantus planus uitgevoerd op opnames met het Ensemble Organum in Frankrijk. Hij heeft 8 CD’s opgenomen met hen.

De heilige synode van Griekenland onderscheidde hem in 2006 met het Gouden Kruis van de Apostel Paulus. De president van de Griekse republiek onderscheidde hem in 2004 met de ere-onderscheiding van het Zilveren Kruis van de orde van de Feniks.

Lykóurgos heeft in het bijzonder Geórgios Konstantínou beïnvloed, die een notatie voorstelde voor microtonale verschuivingen (melodische aantrekking) en details noteerde die voorheen deel uitmaakten van mondelinge overlevering. Het voordeel van de mondelinge overlevering is enkel díé zangers die ingeleid zijn door hun meesters, een bepaalde lokale traditie volgden. De Balkan en het Oosten zijn nog rijk aan die lokale tradities.

Bronnen:
West-Amerikaans bisdom van de Servisch-orthodoxe Kerk in Noord- en Zuid-Amerika:
http://westsrbdio.org/en/latest-news/diocesan-news/762
http://www.johnsanidopoulos.com/2014/05/Lykóurgos-Angelópoulos-teacher-of.html

Zondag 18 mei 2014 – Lykóurgos Angelópoulos, leraar Byzantijnse muziek geboren voor de eeuwigheid.

De dienst van overledenen van Protopsaltis Lycourgos Angelopoulos
Eén van de meest geachte leraren Byzantijnse muziek ter wereld, protopsaltis Lykóurgos Angelópoulos, ontsliep op zondag 18 mei 2014 op de leeftijd van 73 jaar. Hij was 30 jaar lang de voorzanger van de Heilige Irena kerk, Aiolou, Athene, en de dienst van overledenen heeft plaats gehad op woensdag 21 mei 2014, in de Heilige Irena kerk.

Eerbetoon: “De Engelenzoon heeft zich bij de engelen gevoegd”

Tijdens de radio-uitzending van “Lumière de l’orthodoxie” (“Licht van de orthodoxie” op Radio Notre-Dame) op 25 mei (pagina met de podcast in het Frans), heeft Julija Vidović, in haar kroniek, de onlangs overleden Lykóurgos Angelópoulos geschetst.

Dit is de tekst van haar kroniek:

Lykóurgos Angelópoulos, wiens naam “Engelenzoon” betekent, is verleden zondag, 18 mei in Athene ontslapen in de Heer. Hij was een van de bekendste zangers en meesters van de Byzantijnse zang. Jean-François Colosimo beschrijft hem in zijn Atheense dagboeken, gebundeld in zijn werk “Le silence des anges” als volgt: “kunstenaar, musicoloog, koorleider, archeoloog van de Byzantijnse muziek, kenner van de Gregoriaanse “cantus planus” zowel als de Slavische Znamenny, en samen met Marcel Pérès herontdekker van de Mozarabische melodieën”. Hoewel hij brede kennis had van de muziekgeschiedenis, beschouwde hij zich niet als een restaurator van het verleden. Hij wilde een levende boodschapper van de orthodoxie zijn.

Geboren in 1941 in Pyrgos (prov. Ilias), studeerde hij Byzantijnse muziek aan de Nationale Muziekschool te Athene onder het leermeesterschap van de grote musicus en musicoloog Simon Karás. Hij was jarenlang directeur en hoofdonderwijzer voor Byzantijnse zang aan het Conservatorium van Athene. In 1994 werd Lykóurgos Angelópoulos door oecumenisch patriarch Bartholomeos I benoemd tot Archon Protopsaltis (=eerste voorzanger) van het aartsbisdom Constantinopel. Sinds 1982 heeft hij als eerste zanger van de Heilige Irenekerk te Athene gediend, waar op 21 mei jl. zijn uitvaart plaatshad. In Frankrijk heeft hij deelgenomen en meegewerkt aan het Ensemble Organum, gespecialiseerd in de middeleeuwse vocale muziek, door opnames te maken van Ambrosiaanse, Byzantijnse, oud-Romeinse, Mozarabische, Beneventaanse zang, enz.

Onder Byzantijnse muziek begreep hij de liturgische zang van de aanvankelijk westerse en oosterse, en nadien enkel oosterse christelijke Romanitas, die dus orthodox moet worden genoemd. In zijn eigen woorden “bevindt die muziek zonder muziek, vocaal en niet instrumentaal, op de grote kruispunten van de geschiedenis en de aardrijkskunde, die als wieg dienden voor de ontwikkeling van het Evangelie. Als smeltkroes van de melodieën van de antieke, joodse, Perzische, faraonische, Assyro-Mesopotamische wereld, vanuit Jeruzalem, Edessa, Alexandrië, Antiochië, was ze de matrix van alle muzikale tradities die nadien werden geschapen in dat andere Europa dat al het Oosten was, de Balkan, en waar de missie in de volkstaal toekomt”.

Die muziek uit het Oosten leeft slechts van de stem, want de stem is heel het lichaam, heel de persoon, heel de mens. Om te vatten wat Lykóurgos Angelópoulos begreep onder de menselijke stem, moest je hem horen zingen, onderrichten, en zijn koor leiden, zoals Nicolas Lossky had laten opmerken in zijn Essai sur la théologie de la musique liturgique (Essai over de theologie van de liturgische muziek). Hij beschouwde de zang als een geestelijke tocht, een ascetische praktijk, een aanleren van het mysterie.
Zijn vriend en grote orthodoxe theoloog Chrístos Yannarás onderstreepte in dezelfde geest dat kunst onontbeerlijk is voor het uitdrukken van de onuitsprekelijkheid van elke ervaring van communie, van elke authentieke verhouding, omdat zo’n beweging van de epifanie (openbaring) van de schoonheid in al haar vormen, niet voortkomt uit een verstandelijk bevatten, noch uit een morele noodzaak. Volgens hem “vindt de ware verhouding tussen het overstijgen dat ze opwerkt, haar onmiddellijke uitdrukking in de poëzie, de zang, de schilderkunst.

Wat ook een absoluut criterium is, is dat er in de orthodoxe liturgie niet individueel worden opgenomen. Die voorrang voor de verhouding, voor zover ze persoonlijk is, voor zover ze veronderstelt dat het ik wordt verlaten, voor zover ze zich vervult in het feit te beminnen door zich te geven, te verbinden, toe te vertrouwen, volgens de eigenste betekenis van het woord trouw, sluit de individualiteit in haar dubbele betekenis van verlangende subjectiviteit en van voorwerp van voldoening, uit de liturgie uit. Evenzo, “voor de kerkvaders”, stelde Angelópoulos, “is het beste instrument om God te verheerlijken, de stem van elke gelovige, die zich mengt met die van de anderen, in één enige liturgie die, door de kern en door de vorm, de communie zelf herschrijft van het drie-ene leven, begrepen, door de genade, in de wereld”.

Wie over de Heilige Berg heeft gewandeld, heeft voor ons de woorden opgevangen van een bord aan één van de ingestorte passerellen waarop geschreven stond: “Om naar de Hemel te gaan, moet je vliegen. Maar enkel de engelen wijken niet voor de duizeling”. Lykóurgos Angelópoulos, die Engelenzoon, heeft de zijnen vervoegd, en we kunnen enkel de hoop koesteren om hem terug te ontmoeten, bij het krieken van de Dag die geen einde zal kennen, in het koor van het hemels Koninkrijk. Eeuwige gedachtenis!

Bron: http://www.orthodoxie.com/ecouter/il-a-rejoint-les-anges-le-fils-de-lange/#sthash.RXxic1Y9.dpuf

Dank aan Sofie Tobazidis voor de vertaling

In 2011 bracht Lycourgos Angelopoulos nog twee concerten in Vlaanderen

Deze concerten werden ingericht door onze orthodoxe parochie van de HH. Konstantijn en Helena van  Brugge samen met de orthodoxe parochie van de Heilige Apostel Andreas van Gent. Voor de twee concerten kwamen er ongeveer 300 personen luisteren en meebidden en genoten er van deze prachtige Byzantijnse muziek.

Dat het een succes was daar kunnen al diegenen die er waren nog van getuigen. Het was echt de hemel op aarde!

Het koor bleef er nog de volgende dag en luisterden er op zondag 6 februari 2011 de Pontificale Goddelijke Liturgie op, voorgegaan door Bisschop Athenagoras van Sinope in concelebratie met  Vader Spyridon Tsekouras en Vader Bernard Peckstadt.

In Memorium Lykourgos Angelopoulos 1941 – 2014
“Meester in de Byzantijnse muziek”
Luister naar zijn muziek!

Zie hier onder enkele links waar u kan luisteren naar deze prachtige Byzantijnse muziek onder zijn leiding.
Alsook een uitzending met onze dierbare archon protopsaltis Lykourgos Angelopoulos. 

1. In Memoriam Lycourgos Angelopoulos – Klik hier:  Gloria Tv

2. Lycourgos Angelopoulos en zijn Grieks Byzantijnse muziek –
Klik hier:  Een reportage 

3. Concert met het Byzantijns koor: Lykourgos Angelopoulos – Klik hier: Concert